Suçluluk Duyguları ve Kendini Affetmek
Bilseydin… o işe girişmezdin, o kişiyi hayatına almazdın, bu kadar geç kalmazdın, pişman olduğu şeyleri söylemezdin, ona borç vermez, kefil olmazdın, çocuğuna öyle davranmazdın, eşine dostuna o zaman yaptıklarını yapmazdın, atmazdın… satmazdın… gibi bir çok sebeple herkesin yaşadığı pişmanlıklar olmuştur.
Suçluluk duygusu, kişinin geçmişte yapmış yada yapmamış olduğu bir şey için pişmanlıktan kaynaklanır. O anı sıklıkla hatırlayıp niçin o şekilde davrandığı için bir türlü kendisini affedemez. Birçok kişi hayatındaki herkesi affetmiş, ancak tüm bunlara nasıl izin verdiği için içten içe kendisine kızgındır. Özellikle çok fazla empatik olan kişilerde kendini affetmek başkalarını affetmekten daha zor gelir.
Suçluluk duyguları; depresyon, konsantrasyon sorunları, kendine güvensizlik, değersizlik duyguları, endişe hali, kaybetme korkuları, yaratıcılık düzeyinde düşüş, aşırı kontrolcü olma gibi hayatı zorlaştıran birçok duyguyu da beraberinde getirir. Hatta yoğun ve uzun süren suçluluk duyguları bilinçaltında kendini cezalandıran bir mekanizmayla kefaret olarak hastalıklara da neden olabilir. Yeme bozukluğundan, uyuşturucu kullanımına, intihara, kişinin kendisine zarar vermesine kadar birçok sürece götürebilir suçluluk hisleri.İnsan bazen öyle şeyler yapmış olur ki, onu unutup yoluna kaldığı yerden devam etmek ister istemesine ama bilinçaltında bastırmış olduğu o kayıtla kendini cezalandırır. İlişkilerle ilgili çalıştığımız bir konuda, kişi kendisini zorlayan, sürekli fedakarlık yapmak zorunda hissettiği kişileri hayatına çekiyordu. Esasında hak etmediğini düşündüğü bu ilişkileri yaşayan danışanımın neden bu şekilde kişileri kendisine çektiğini araştırıyorduk. Danışanım küçük yaşta kardeşine fiziksel ve ruhsal olarak acı verdiğini düşündüğü bir şey yapmıştı. Bilinçaltında bunun pişmanlığıyla hayatında da olmayacağını bile bile ilişkilerini zorluyor, bu süreçte acı çekmesine rağmen devam ediyordu. Sanki bir şeyleri toparlarsa rahatlayacak gibi hissediyordu. İlk çalışmaya başladığımızda utanç ve pişmanlık hissettiği duruma girmek istemeden sorunu çözmek istese de, sonraki seanslarda o yaşamış olduğu duyguyla yüzleşti, bedeninde o zamanın kaydolmuş duygularıyla bazı bölgelerde uyuşmaları yoğun bir şekilde hissetti. Olayla yüzleştikten sonra duyguyu boşaltıp, o küçük kardeşten özür ve kendisini affetmesini sağladık. Duygu dışarıya çıkıp boşalınca bedenen ve zihnen rahatlamayı yaşayabildi. Hayatında kendisi için gereken değişimleri uygulamaya başladı. Bilerek yada bilmeyerek kendinizi cezalandırdığınız olayların ardında genelde bilinçaltında kayıtlı olan geçmişteki suçluluk duyguları çıkar.
Suçluluk duygularının çok çeşitli kaynakları olabilir. Daha anne rahmindeyken, istenilmeyen bir bebek olduğunuzu hissetmişsinizdir ancak bilinçaltı kayıtlarına inene kadar bunun farkında olmayabilirsiniz. Düşürülmeye çalışılan bir bebek, dünyaya geldiğinde yaşıyor olmaktan içten içe suçluluk duyabilir. “Hiç dünyaya gelmemeliydim, fazlalık gibi hissediyorum” düşünceleriyle boğuşabilir.
Hatta daha da ötesi atalardan gelen bir kayıt bile yaşatır suçluluk hislerini. Ailede suç işlemiş ve cezasını çekmemiş bir atanızın kaydını DNA yoluyla çekmiş olmanız da olasılıklar arasında. Farkında olmadan bunun acısını yaşayarak hayatını kendisi için işkence haline getirmiş kişiler tanımışsınızdır. Belki de büyük babanızın yaşattığı finansal kaybın/dolandırıcılığın/hak yemenin acısını hissettiğiniz için para ile ilişkiniz iyi gitmiyordur.
Bir hastalığın genler yoluyla aktarılması gibi travma kalıntılarının da gelecek nesillere aktarıldığı genetik bilimciler tarafından gözlemlenmiştir. Nazi soykırımını gerçekleştirenlerin torunlarının bu acıyı kendileri yapmışçasına hissettiği durumlara rastlanmaktadır.
Kollektif bilincin olduğunu ve dünyanın bir yerinde yaşanan acının diğer yerinde hissedildiğini biliyoruz.
İlişkilerinde istediği mutluluğu yaşayamayanların bilinçaltındaki duygulara baktığımızda geçmişte yaşamış olduğu travmalar olduğunu görüyoruz. Karşılaştığım bir çok vakada regresyon yöntemiyle; istenilmeyen bir çocuk yada beklenilenden farklı cinsiyette olarak dünyaya geldiği için hissedilen suçluluk, kendinden nefret etme, değersizlik, yalnızlık, istenilmeme gibi duygulara ulaşıyoruz. Ailenin yaptığı eleştiriler, başkalarıyla kıyaslama, onaylanmama, verilen cezalar, taciz, utanç, şiddet gibi yaşanılan durumlar kişinin hayatta birçok konuda suçlu hissetmesine sebep olabilmektedir.
Mükemmelliyetçi kişiler suçluluk duygusunu daha çok hisseder. Yaptığı her şeyin kusursuz olmasını ister. Yaptığı en ufak bir yanlışta kendisini çok fazla suçlar.
Suçluluk duygularının sürekli hale gelmesi, kendini affedememe gibi durumlar depresyona sürükler. “Benim yüzümden oldu” duygusu kişiyi kendini sevmekten uzaklaştırır.
Suçluluk duygularından arınmak ve kendini affetmek:
- Öncelikle niçin suçlu hissettiğinizi fark edin. Onun altında yatan diğer duyguları da çıkartın ve çözümleyin. Çözümlenmemiş duygular zihne ve bedene zarar verir. Tüm duygularınızı kabul edin ve ardından daha iyi hissetmek için neler düşünebileceğinize odaklanın. Kendinizi affettirmek ve affetmek için neler yapabilirsiniz onları düşünün.
- Her ne yaptıysanız öncelikle olmuş olana üzülmenizin geçmişi değiştiremeyeceğinin farkında olun. Yaşanılanlardan almanızı gereken dersi aldıktan sonra bu duygunun size artık bir yararı olup olmadığını fark edin ve telafi edemeyeceğiniz durumlar yerine iyileştirebileceklerinize odaklanın.
- Güvendiğiniz biriyle suçluluk hissettiğiniz konuyu paylaşmak yükünüzü hafifletecektir. Farklı bir bakış açısıyla yaptığınızın o kadar kötü olmadığını fark edebilirsiniz.
- Kendinize ve içinizdeki çocuğa şefkat gösterin. Kendinize kızdıkça o enerjide kalır, benzer deneyimleri yaşarsınız. Tek başına aşamadığınız konularda terapi almak da içinde bulunduğunuz durumdan çıkmanızı kolaylaştırır.
- Kimsenin mükemmel olamayacağını bilerek, her halinizi kabul edin. Daha iyi hissetmeye yönelik olumlamalar yapabilirsiniz. (Olumlamaların etkisini arttırmak için öncelikle suçluluk duygusunu boşaltmış olmak daha etkili olacaktır)
- Sebebini anlamadığınız bir duyguyu çözmek için kendinize sorun: Yaşadığınız bu suçluluk/korku/mutsuzluk duygusunun kendinizden kaynaklandığına emin misiniz? Başkalarının yükünü taşıyor olabilir misiniz? Ailenizde/atalarınızda bunları hissetmek için sebebi olan biri var mı? Tüm bunlar şifalandırılması gereken farklı terapi konularıdır.
- Suçluluk duygusundan arındığınızda neler hissedeceğinizi, yaşamınızın nasıl değişeceğini hayal edin.
- Hayatınızı ne kadar planlamaya çalışırsanız çalışın, her zaman planladığınız gibi gitmeyebilir. Yaşamın da kendine göre bir akışı olduğunu kabul edin.
Yazan: Gonca Kubat
Kendini ağırlık eden duygulardan özgürleştirmek yolunda adım atmak için aşağıdaki formu doldurabilirsin.